آشنایی با آناتومی مرغ

نوشته شده در : ۱۴۰۰٫۰۴٫۲۴

در این مقاله سعی می کنیم که شما را با اجزای داخلی بدن یک پرنده خانگی و بسیار پر مصرف جامعه ، به نام مرغ آشنا کنیم.

قبل از معرفی آناتومی مرغ، بهتر است نگاهی اجمالی به تاریخچه اهلی شدن و پرورش این پرنده بندازیم. تحقیقات اخیر نشان می دهد که تاریخچه اهلی کردن مرغ به 10 هزار سال پیش بر می گردد و اولین کشوری که مرغ را اهلی کرده ویتنام است. تا پیش از این محققان بر این باور بودند که مرغ در هند اهلی شده و سپس از هند به ایران راه پیدا کرده است.

تخم مرغ شدیدا قوی بوده و حاوی پروتئین ها و آمینو اسید های لازم برای بدن می باشد و جهت عضله سازی بسیار مفید می باشد. جالب است بدانید که مرغ ها بدون خروس نیز می توانند تخم بگذارند ولی چیزی که حاصل می شود تخم بودن نطفه است، یعنی این نوع تخم امکان تبدیل شدن به جوجه را ندارند.

گفته های بالا جهت آشنایی مختصر شما با مرغ بود، در ادامه مطلب به تشریح کامل اجزای داخلی مرغ می پردازیم، لطفا با ما همراه باشید

بدن مرغ

پوشش خارجی بدن مرغ مانند سایر پرندگان عمدتا از پر می باشد، پرها از پروتئینی به نام کراتین ساخته شده اند که به حفظ گرمای بدن مرغ کمک میکنند و ۴ تا ۶ درصد وزن بدن پرنده را تشکیل میدهند.

پوست مرغ از لایه ای نازک و بدون غدد تشکیل شده است یعنی در پوست مرغ خبری از غدد عرق و چربی نیست و مرغ ها عرق نمی کنند، البته به جز ناحیه دم که در آنجا مقداری غدد چربی وجود دارد. از نظر ساختاری، پوست از دو لايه تشکيل شده است که لايه خارجى اپى‌درم (Epidermis) و لايه زيرين درم (Dermis) ناميده مى‌شود در ناحيه منقار و پا، پوست ضخيم تر می شود.

مرغ ها با توجه به نژاد و نوع رنگ دانه هایی که در پوست و پر آنها وجود دارد، به رنگ های متفاوتی به چشم می خورد، مانند رنگ سفید، قرمز، زرد، مشکی

« آناتومی مرغ »

اندام های ظاهری سر مرغ

در ادامه بررسی آناتومی مرغ به تحلیل اجزای متشکله سر مرغ می پردازیم.

سر مرغ در حالت کلی از چشم، گوش، منقار، تاج، ریش تشکیل شده است که به قسمت های کوچتری نیز تقسیم بندی می شود که در تصویر زیر مشاهده می کنید:

« سر مرغ »

منقار: منقار از اپیدرم پوست بوجود آمده و جنس آن شاخی است. منقار عمل لب را در طیور انجام می دهد و از آن برای گرفتن غذا استفاده می شود. منقار مرغ چون دانه خوار است تیز می باشد. مرغ ها شامل دو نوع منقار می باشد که منقار بالایی و منقار پایینی نامیده می شود.

تاج: تاج از لایه درم پوست تشکیل شده و لایه نازکی از اپیدرم روی آن را می پوشاند.

ریش: ریش مرغ لایه دو گانه ای از پوست می باشد که کشیده یا متورم شده است. ریش خروس بزرگتر از ریش مرغ می باشد، از ریش برای تشخیص نژاد نیز استفاده می شود.

اندام شنوایی: گوش از یک سوراخ صوتی خارجی، که در واقع به منزله سوراخ خارجی گوش می باشد، شروع شده و به داخل مجرایی به نام ناودان صوتی خارجی راه می یابد. شنوایی طیور معادل شنوایی پستانداران است.

انـدام بینایی: اندام های بینایی شامل کره چشم و اندام های فرعی می باشد. اندام های فرعی شامل پلک ها، بافت ملتحمه، دستگاه اشکی و ماهیچه های پلک ها می باشد. بینایی در مرغ بسیار خوب است و متناسب با آن، چشمان بزرگی دارند که یک تصویر را با تجزیه و تحلیل بسیار عالی به دست می آورند.

استخوان مرغ

به طور کلی استخوان ها به استحکام بدن کمک می کنند و چارچوب اصلی بدن را حفظ می کنند، مواد معدنی مورد نیاز بدن را در خود ذخیره می کنند و وظیفه تولید گولبول های سفید و قرمز را بر عهده دارند.

اسکلت پرندگان بسیار سبک تر و در عین حال قوی تر از حیوانات دیگر است. به این دلیل استخوان های پرندگان تو خالی بوده ولی برای استحکام آن پیوندهای شبکه ای در داخل آن وجود دارد که در عین سبکی، قدرت و استحکام فوق العاده ای به آن می دهد.

مرغ استخوان پهنی در قسمت سینه خود دارد که جناغ نامیده می شود، استخوان های جمجمه، بازو، سینه، ترقوه و دیگر قسمت ها دارای راه های هوایی بوده و و به سیستم تنفسی متصل می شوند و هوا داخل این استخوان ها حرکت می کند.

دستگاه گوارش مرغ

سیستم گوارش مرغ ها با انسان کاملا متفاوت است، این پرندگان از نعمت جوییدن محروم هستند و همه چیز را قورت می دهند. برای همین دارای پیش معده و سنگدان هستند، در ادامه مقاله بررسی آناتومی مرغ به تشریح کامل سیستم گوارشی این پرنده می پردازیم.

اجزای دستگاه گوارش مرغ در شکل زیر نشان داده شده است:

« سیستم گوارشی مرغ »

دهان: مرغ ها لب و دهان و گونه و دندان ندارند و فقط دو کف دارند که منقار نامیده می شود. فک بالایی مرغ که همان منقار بالایی نامیده می شود به جمجمه اش متصل است و منقار پایینی فقط قابلیت حرکت در دو جهت بالا و پایین را دارد.

زبان: زبان مرغ مثلثی شکل است و دارای تیغه هایی در اطراف آن می باشد، این تیغه در حرکت غذا به طرف حلق و مری نقش مهمی دارند. با توجه به اینکه طیور فاقد قدرت مکش در دهان خود هستند این حالت زبان در تغذیه آنها بسیار مؤثر می باشد.

مری: مسیری لوله ای و عضلانی است که غذای بلعیده شده را تا پیش معده هدایت می کند.

چینه دان: قبل از اینکه غذا وارد پیش معده شود، از چینه دان عبور می کند و عملیات هضمی ناچیزی در این قسمت صورت می گیرد.

پیش معده: نام دیگرآن معده غده ای می باشد که عملیات ترشح اسید کلریدریک و آنزیم ها در این معده صورت می گیرد، وظیفه اصلی هضم غذا را این اندام بر عهده دارد.

سنگدان: نام دیگر آن معده ماهیچه ای است، دیواره معده ماهیچه ای بسیار صفت و محکم است، هنگام ورود غذا منقبض می شود، وظیفه اصلی سنگدان آسیاب کردن مواد غذایی هضم نشده در پیش معده می باشد.

روده کوچک: طول آن حدود ۵/۱ متر است. قسمت اول آن دوازدهه (دئودنوم) است و داخل دوازدهه لوزالمعده قرار دارد. آنزیم های لوزالمعده حاوی آمیلاز، لیپاز و تریپسین است. .لایه داخلی آن مخاطی است و دارای پرزهایی است که در جذب و حرکت مواد غذایی مؤثر است.

روده بزرگ: در مرغ بالغ ۱۰ سانتی متر طول دارد و قطر آن دو برابر روده باریک است و تا کلواک ختم می گردد. روده بزرگ محل جذب آب است.

روده کور بین روده کوچک و روده بزرگ قرار دارد، 14 الی 23 سانتی متر طول دارد، روده کور دارای میکروب هایی است که سلولوز موجود در مواد غذایی را جذب و در نتیجه گلوکز و ویتامین های گروه B و K را تولید میکند.

کلواک: آخرین قسمت در سیستم گوارشی مرغ است، و به عنوان حفره مشترک بین دستگاه تولید مثل، دفع ادرار و مدفوع می باشد.

دستگاه ادراری مرغ

شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که پرندگان چگونه ادرار می کنند، دستگاه ادراری مرغ شامل دو کلیه می باشد و هر کلیه یک میزنای دارد. قسمت اصلی ادرار پرندگان اسید اوریک است که در کلواک با مدفوع مخلوط شده و ماده سفید خمیری شکل می سازد.

دستگاه تنفسی مرغ

قسمت ها مختلف دستگاه تنفس مرغ عبارت اند از: بینی، حفره های بینی، حنجره، نای، جعبه صوتی، نایژه ها، شش ها، کیسه های هوایی و استخوان های خاصی که محتوی هوا هستند. مرغ ها چهار جفت کیسه هوایی دارند و یک کیسه هوایی منفرد. ریه مسئول اصلی تنفس است و میزان تنفس توسط خون تنظیم میگردد و با بیشتر شدن دی اکسید کربن خون، میزان تنفس افزایش می یابد. تعداد سیکل تنفس پرنده در حال استراحت در هر دقیقه ۱۵ تا ۲۵ سیکل است.

دستگاه تولید مثل مرغ

دستگاه تولید مثل در پرندگان اختلاف زیادی با پستانداران دارد زیرا جنین در پستانداران داخل رحم و در پرندگان خارج از رحم رشد و نمو می کند. دستگاه تولید مثل جنس ماده فقط برای تهیه و تولید تخم ونطفه دار کردن آن به کار می رود و از نظر رشد چندانی به جز چند ساعت اول بر عهده ندارد. طیور ٔجنین وظیفه در طی 5 تا 6 ماه بالغ می شوند و چند روزی پشت سر هم معمولا تخم می گذارند و سپس مدتی استراحت می نمایند. سیکل تناسلی بسته به ژنتیک و محیط متغیر است.

دستگاه تولید مثل مرغ از دو قسمت اصلی تشکیل شده است: تخمدان و مجرای تخم بر

تخمدان: تخمدان چپ بزرگ و فعال و تخمدان ١1ــ تخمدان راست کوچک و غیر فعال می باشد. تخمدان چپ در داخل محوطه بطنی و نزدیک کلیه ها قرار گرفته است و در پرنده بالغ شبیه خوشه انگور می باشد که از زرده های متعدد و به اندازه های مختلف تشکیل شده است.

مجرای تخم بر: مجرای تخم بر لوله بزرگ، پهن و تا خورده ای است که قسمت اعظم محوطه بطنی به خصوص قسمت چپ را فرا گرفته و تا نزدیکی کیسه هوایی پشتی ادامه دارد. و از 5 قسمت تشکیل شده است :

قسمت اول به شکل قیف بوده و در زیر تخمدان چپ قرار می گویند. و به آن شیپور یا فانل نامیده می شود.

قسمت دوم دراز تر است و ماگنوم نامیده میشود.

قسمت سوم تنگه نامیده می شود.

قسمت چهارم رحم یا زاهدان نامیده می شود.

قسمت پنجم مهبل نامیده می شود که در داخل کلواک باز می شود.