معرفی انواع واکسیناسیون طیور و پرندگان

نوشته شده در : ۱۴۰۰٫۰۷٫۱۷

واکسیناسیون پرندگان برای جلوگیری از ابتلای آنها به انواع بیماری ها ضروری است. اگرچه برنامه واکسیناسیون پرندگان در نقاط مختلف دنیا متفاوت است اما اینکار یعنی واکسیناسون تنها راه پیشگیری از مبتلا شدن پرندگان به انواع بیماری های مختلف است. واکسن هایی که برای واکسیناسیون پرندگان به کار می روند در انواع کشته ، زنده ونوترکیب هستند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

این نوع از واکسن ها با استفاده از موادی مانند فرمالین یا بتاپروپیالاکتون غیرفعال می شوند. اگر از این واکسن ها پس از واکسن های زنده استفاده شود باعث افزایش سطح ومدت ایمنی پرندگان می شود.

این نوع از واکسن ها را می توان با استفاده از ترکیب چند آنتی ژن ارگانیسم به دست آورد و به صورت تزریقی استفاده کرد. این نوع از واکسن ها در دمای 4 تا 8 درجه سانتی گراد استفاده می شوند اما آن ها را باید در دمای اتاق یعنی 25 درجه سانتی گراد نگهداری کرد.

ایمنی ایجاد شده با استفاده از این نوع واکسیناسیون کاملا بادوام و یکنواخت در سطح گله است. با استفاده از این نوع واکسیناسیونمی توانید مطمئن شوید که تمامی پرندگان موجود در گله واکسینه شده اند.

واکسیناسیون کشته را می توان برای جوجه های یک روزه هم استفاده کرد. از طرف دیگر نگهداری واکسن های کشته به آسانی انجام می گیرد که یکی از مزیت های اصلی این نوع واکسن است. تعداد دقعات واکسیناسیون با استفاده از واکسن های کشته بسیار کمتر از دیگر نوع واکسن ها است.

اما واکسن های کشته معایبی هم دارند. یکی از معایب استفاده از این نوع واکسن تاخیر در پاسخ ایمنی بدن است. از طرف دیگر کنترل کیفیت آن به سختی انجام می پذیرد و احتمال تولید حساسیت در آن ها وجود دارد.

از طرف دیگر احتمال مدت زمان لازم برای واکسیناسیون با استفاده از واکسن های کشته زیاد است که البته می تواند ضایعات موضعی در محل تزریق هم به دنبال داشته باشد.

« واکسیناسیون طیور »

دانشمندان واکسن های زنده را به دو طریق زیر به دست می آورند :

• میکروارگانیسم های تخفیف حدت یافته
• کاهش سویه های بیماری زا

واکسن های زنده را می توان به روش های تزریق ، آشامیدن یا اسپری استفاده کرد. این نوع از واکسن ها را می توان در جنین تخم مرغ به دست آورد. هر چند که از طریقکشت بافت هم می توان واکسن زنده تهیه کرد.

برای نگهداری واکسن های زنده می توان از نیتروژن مایع در دمای 196 درجه زیر صفر استفاده کرد. اگرچه یک راه دیگر برای نگهداری این نوع واکسن نگهداری به صورت لیوفلیزه در دمای 4 تا 8 درجه سانتی گراد است.

در استفاده از این نوع واکسن ها باید مراقب باشید زیرا استفاده از آنها در مزارعی که پرنده های غیرهمسن یا چندگونه وجود دارد ممکن است مضرباشد.

در میانپرندگان اهلی که توسط انسان ها نگهداری می شوند اردک وغاز مقاومت بیشتری دارند و به ندرت به انواع بیماری ها دچار می شوند اما با این حال استفاده از واکسیناسیون برای مقابله با برخی از بیماری ها برای این پرنده ها هم توصیه می شود.

در ادامه مقاله فوق در جهت تکمیل اطلاعات شما در مورد انواع دارو های مورد استفاده برای پرندگان لیستی از انواع آنها را خدمت تان ارایه خواهیم داد.

دارو های زیل بسیار کاربردی خواهند بود و به سلامتی پرنده شما، هم چنین پیشگیری از بسیاری از بیماری ها جلوگیری خواهد نمود.

AD3E : مورد استفاده جهت تقویت نطفه

Advocin : جهت درمان عفونت دستگاه های تنفسی و گوارشی پرنده

Antiasma : جهت درمان تنگی نفس

Antibiotico : درمان بیماری هایی مانند سرما خوردگی، اسهال سبز و عطسه

Anticeplus : جهت مداوای ورم روده در فصول جفت گیری

Antistress : درمان سکته و غش در پرندگان بخصوص هنگام جدا کردن جوجه ها

Antolin : کنترل و وداوای بیماری شقاق پا

Avisanol : جلوگیری از پر ریزی بی موقع

B Complex : تقویت سیستم ایمنی بدن پرنده هم چنین اشتها آور

Bactocid : درمان بیماری های عفونی در دستگاه گوارشی و تنفسی

Badesalz : جلوگیری از بیماری پرکورک در قناری

Baytrill : آنتی بیوتیک عادی

Bioserin ک درمان بیماری های عمومی پرنده

Bioserin Aqua : کنترل بیماری ورم روده در پرندگان

Calcicolinap : جلوگیری از پیچ خوردن تخم درون شکم، جلوگیری از چاقی مفرط

Calcio : پیش گیری از لمبه شدن تخم پرندگان

Canto : افزایش میل جنسی در پرنده نر

Charcol : جهت جلوگیری از اسهال با تخم مرغ مخلوط می شود

Cria : جلوگیری از مرگ نا به هنگام جوجه ها، کمک به رشد جوجه ها

Digosid : درمان اسهال و عارضه های تنفسی در پرندگان

Doxiciclina : درمان بیماری های ریه ای و گوارشی

Egg stop : قطع تخم گذاری در انواع طیور

Ferti Vit : محافظت از قلب و بافت های عضلاتی پرنده هم چنین رفع اختلالات باروری

Flaxid : درمان عفونت های گوارشی پرنده

Fungcid : درمان عفونت های قارچی در پرندگان

Gentamaicina : مورد استفاده هنگام جدا کردن جوجه ها، هم چنین درمان بیماری هایی مانند اسهال زرد و سالمونا

Hexen : درمان زخم های دهان و پا، جهت حمام دادن و ضد عفونی پرنده

Insectornis : کنترل شپش در قناری

Insensive Red : یک مکمل غذایی جهت قرمز تر شدن پر های قناری

Lancocid : درمان بیماری ورم روده در زمانی غیر از فصول جفت گیری

Liverton : مداوای ورم کبدی و کمک به مصرف آنتی بیوتیک ها در پرنده

Mazoten : از بین بردن شپشک و انگل های بیرونی

Med Quikon : مداوای بیماری های انگلی، گوارشی و سوء هاضمه

Minoplus : شامل انواع سنگ ریزه ها و مواد معدنی جهت مصرف سالیانه پرنده

Molto Force : جهت کمک به دوره تولک سریع پرنده

Muda : ممانعت از لک تو لک شدن پرنده

Muta Vit : کمک به کاهش طول دوره تولک و استحکام بال و پر پرنده

Nekton Bcomplex : تقویت سیستم دفاعی بدن هم چنین اشتها آور

Nekton Bio : جهت کمک به رشد سریع پرها و کمک به ریزش پر های قدیمی

Nekton E : تقویت نطفه در پرنده مادر

Nekton MSA : جهت جلوگیری از فلج شدگی در جوجه و تقویت استخوان بندی او و کمک به جذب کلسیم و فسفر بیشتر

Nekton S : حاوی انواع ویتامین ها، سلنیوم و انواع امینو اسید ها

Nemacia : کمک به درمان سریع انگل های روده ای

Neovet : مداوای بیماری های گوارشی و پیشگیری از تلفات جوجه ها

« واکسیناسیون طیور »

زمانیکه طیور واکسینه می شوند علائم موضعی یا به عبارتی عمومی در بدن آن ها ایجاد می شود. اگرچه واکسیناسیون موجب ایمنی پرنده در برابر ویروس ها و بیماری ها می شود اما تکثیر و دفع ویروس به راحتی امکان پذیر نیست و ممکن است ،همچنان ادامه داشته باشد.

بعد از عمل واکسیناسیون بدن پرندگان شروع به نشان دادن واکنش های موضعی می کنند که این واکنش ها شامل:

• ایجاد درد و سرخ شدن موضع
• جراحت
• ایجاد دانه های کوچک و آبسه های خفیف
• علاوه بر این ماده ی حلالی که در واکسن ها وجود دارد باعث آسیب خوردن بافت ها می شود و می تواند واکنش های عمومی چون :
• توقف رشد پرنده
• تب شدید را باعث می گردد.

در مجموع، بسته به منطقه ای که سالن های پرورشی در آن راه اندازی شده اند، ممکن است از واکسن های زنده و کشته برای گله های گوشتی، تخم گذار و مادر استفاده کرد. نوع واکسن، زمان و نحوه تجویز تاثیر فوق العاده ای در کارایی واکسیناسیون دارد ولی یک حرکت اشتباه می تواند، تلفات جبران ناپذیری در پی داشته باشد که در قسمت بعدی مقاله به ان اشاره خواهم کرد.

زمانیکه واکسینه به اشتباه انجام می شود باعث بروز بیماری های تنفسی می گردد. پرورش دهندگان و صاحبین سالن های پرورشی باید تلاش زیادی کنند تا راه های موثر برای مقابله با این بیماری را پیدا کنند. علت بروز این بیماری ها انجام اقداماتی چون:

• واکنش ناشی از واکسن بسیار شدید
• ایجاد واکنش چرخشی در گله که واکسن در زمان و روش نامناسب به گله تزریق می شود و به عبارتی تمام گله واکسینه نمی گردد و ویروسی که ایجاد شده به این طیور منتقل شده و باعث افزایش ویروس در محیط می شود.
• عملکرد کارایی واکسن های زنده نیوکاسل و برونشیت عفونی متفاوت است، مثلا زمانی این واکسن ایجاد ایمنی می کند که باعث واکنش تنفسی شود و اگر میزان واکسن بالا شود پرنده را بیمار خواهد کرد حتی برعکس این ماجرا هم اتفاق می افتد یعنی ، با کم بودن مقدار واکسن تزریق شده، متابولیسم دفاعی پرنده، تضعیف شده و باعث افت شدید ایمنی بدن او می گردد.
• شدت واکنش های تنفسی پس از واکسیناسیون:
• سطح آنتی بادی مادری: هرچقدر میزان آن بالا باشد شدت واکسن نیز بالا می شود.
• سویه واکسن: اگر سویه های شدت بیشتری داشته باشند، واکنش های فیزیکی پرنده ها نسبت به آن شدیدتر خواهد بود.
• سن: اگرسن پرنده برای تزریق واکسن کم باشد ، واکنش شدیدتری نسبت به آن نشان خواهد داد.
• دز واکسن: هرچقدر مقدار دوز داروی تزریق شده ،بیشتر باشد، به همان اندازه، واکنش هم شدیدتر خواهد بود.
• روش واکسیناسیون: واکسینه هایی که به روش آب آشامیدنی وارد بدن طیور می شود به مراتب واکنش کمتری نسب به روش آنروسل دارد. هرچند باید انجام این عمل باید با دقت انجام پذیرد و کنترل های لازم در باره آن اعمال شود زیرا ویروس ممکن است در اثر حرارت زیاد محیط، ناخالصی های موجود در آب و حتی نوع لوله ها و مجاری توزیع آب غیرفعال گردد. همچنین آب مصرفی باید 24 ساعت قبل و بعد عاری از کلر، دارو و مواد شیمیایی باشد.

این واکنش ها گاهی وقت ها باعث مرگ پرنده می شوند و علائمی چون: پیچش، لرزش و فلج شدن که نمونه ای از آنسفالیت هست را در پی خواهند داشت.

زمانیکه پرنده دچار بیماری گامبورو می شود برای مقابله با آن واکسنی که تزریق می شود اثرات جبران ناپذیری را به سیستم ایمنی پرنده وارد می کند و باعث سرخوردگی طیور می شود. همچنین زمانی که سیستم دفاعی پرنده تضعیف شد، شروع به ایجاد واکنش می کند و باعث بروز بیماری هایی چون نیوکاسل و برونشیت عفونی می گردد.

زمانی که ویروس ها به واکسن ها منتقل شوند، باعث به وجود آمدن خطرات و ضررات جبران ناپذیری چون مشکلات فیزیکی پرندگان واکسن خورده می شوند. به طور مثال آدنو ویروس باعث سندرم کاهش تخم می شود، رئو ویروس و همچنین ویروس عامل ریتکولوآندو تلیوز در واکسن های بیماری مارک دیده شده اند.

این موضوع در پرندگان کمتر دیده شده و دلیل آن استفاده کردن از بیوتیک ها طی فرایند تولید واکسن است. البته این نکته را هم باید در نظر داشت که ممکن است بدن برخی از طیور نسبت به بیوتیک ها عکس العمل نشان دهند، مثلا برخی از واکسن های ویروسی که طی کشت سلول جانوری ایجاد شده اند، ممکن است سبب شوک آنافلاکسی در بدن پرنده گردند.

برای داشتن یک واکسیناسیون موفق که متقابلا آثار جبران ناپذیر را به حداقل می رساند، باید نکات زیر را رعایت کنید:

• استریل کردن سرنگ ها و سوزن ها بعد از عمل واکسیناسیون
• توقف واکسینه زدن پرندگان بیمار، ناتوان و پرندگانی که دچار استرس های شدید چون ترس شده اند.
• حتما از واکسن های معتبر و با کیفیت تری که مورد تائید وزارت بهداشت است، استفاده کنید.
• واکسن ها را در یک مکان سرد نگهداری کنید.
• مراقب باشید، واکسن ها به هیچ نوع ویروس یا بیماری خاصی آلوده نشوند.
• هواستان به تاریخ تولید واکسن باشد. استفاده از واکسن های تاریخ گذشته، خطرات جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت.
• از سویه های مناسب و ملایم واکسن استفاده کنید.

در طراحی یک برنامه واکسیناسیون موثر، سویه های واکسن را باید مدنظر قرار داد. متناسب با افزایش بیماری زایی واکسن زنده، پاسخ ایمنی نیز افزایش می یابد. هرچند واکنش های بعد از واکسن نیز به همان نسبت افزایش می یابد. خسارات ناشی از واکنش های بعد از واکسیناسیون جدی بوده، لذا سازندگان واکسن بدنبال توسعه واکسن هایی بوده اند که همزمان حفاظت کننده و ایمن باشد.

در ادامه شما با روش های واکسیناسیون طیور آشنا خواهید شد:

همانطور که قبلا نیز اشاره شد ، جهت پیشگیری از بروز انواع بیماری های طیور مانند تنفسی ، چشم ؛ اسهال و ... باید طیور را واکسینه کرد. در مرغداری های پرورش و نگهداری طیور دو نوع سیستم توزیع آبخوری زنگوله ای و نیپلی وجود دارد. صرف نظر از این موضوع مهمترین چیزی که شما قبل از واکسیناسیون انجام دهید این است که طیور را از آب با بازه زمانی حدود 1.3 الی 3 ساعت محرورم کنید. به این مورد توجه داشته باشید که آب واکسیناسیون باید عاری از کر یا سایر مواد ضدعفونی و یون فلزی باشد.

« واکسیناسیون به روش آب آشامیدنی »

اسپری کردن بعد از واکسینیاسون به روش آب آشامیدنی از معمول ترین راه های واکسینه کردن طیور است. این نوع واکسیناسیون بیشتر برای درمان بیماری های نیوکاسل و برونشیت استفاده میشود.

دستگاه های اسپری مجهزی برای واکسیناسیون طیور به این روش ساخته شده اند و قادرند سالن را با توان 2 بار اسپری کنند. مسزان فشار نیز توسط فشارسنج قابل بررسی است.

« واکسیناسیون به روش اسپری »

واکسیناسیون چشمی ، از دیگر متدهای واکسیناسیون طیور است. به کمک این روش هر یک از طیور یک دوز کامل واکسن را دریافت میکنند اما استفاده از این روش به دلایل مختلف مانند وقت گیر بودن پیشنهاد نمیشود.

« واکسیناسیون چشمی طیور »

واکسیناسیون به روش تزریق عضلانی از دیگر روش های واکسیناسیون می باشد. جهت واکسیناسیون به روش تزریق باید حدود 2 ساعت قبل از استفاده واکسن ، آن را از یخچال بیرون بیاورید تا در دمای محیط گرم شود. تزریق عضلانی میتواند از گردن ، سینه و یا ران پرنده انجام شود.

نکته ی مهم در مورد واکسن گامبوری: زمانی می توانید از این واکسن استفاده کنید که بیماری شیوع بیشتری پیدا کرده و می تواند ۵۰٪ گله را نابود کند در غیر این صورت نباید از این واکسن استفاده کنید چون به سرعت سیستم ایمنی طیور را ضعیف می کند و بیشتر از ۵۰٪ گله منجر به تلف شدن خواهد شد.

تاکید مجدد روی این نکته ضروری است که تحت هیچ شرایطی نباید واکسیناسیون را جایگزین روش های مدیریتی مناسب، امنیت زیستی یا بهداشت مناسب در پرورش طیور اهلی نمود.

در نهایت ذکر این نکته ضروری است که واکسیناسیون می تواند به شدت تحت تاثیر مایکوتوکسین ها، عفونت همزمان، ویروس های ایمنوساپرسیو مانند گامبورو، مارک یا کم خونی عفونی و فاکتورهای محیطی قرار گیرند.