آموزش جیره نویسی برای طیور

بروز شده در : ۱۴۰۱٫۰۵٫۰۳

جیره نویسی به اقداماتی گفته می شود که طی ان بهترین رژیم غذایی برای یک پرنده محاسبه شده و بر اساس آن بهترین نوع غذا ها را با هم ترکیب نموده و به عنوان منبع غذایی اصلی برای پرنده در نظر می گیرند، جیره نویسی خود یک علم می باشد که نیاز به تخصص دارد، در این مقاله سعی خواهیم داشت تا خلاصه ای از نحوه جیره نویسی برای پرندگانی مانند مرغ گوشتی و بومی و محلی ، بلدرچین ، کبک ، شترمرغ , غاز ، اردک و ... را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم، لطفا با ما همراه باشید.

جیره زمانی مطلوب خواهد بود که حداقل قیمت را داشته باشد تا برای پرورش دهنده هزینه زیادی در بر نداشته باشد و حداکثر تولید را بتوان از آن به دست آورد. ممکن است جیره ای ارزان باشد ولی صرفه اقتصادی نباشید بنابراین هنگام جیره نویسی باید به مقدار و قیمت مواد اولیه به صورت همزمان توجه نمود. آگاهی از نکات فنی و اصولی هنگام جیره نویسی میزان سود یا زیان پرورش دهنده را تعیین خواهد نمود.

برای تنظیم جیره پنج مرحله وجود دارد که باید آنها را رعایت کنید:

الف- احتیاجات غذایی و حد مجاز تغذیه پرنده را فهرست کنید، احتیاجات غذایی نمایانگر حداقل مقدار غذایی می باشد که باید در جیره رعایت شود و عوامل تعیین کننده میزان احتیاجات شامل: سن پرنده، جنس پرنده، وزن پرنده، نوع تولید (نگهداری، پرواری، تخم گذاری)، میزان تولید (میزان افزایش وزن بدن، میزان تولید تخم) می باشند.

ب- خوراکی های موجود و تجزیه آنها را فهرست نمایید، مثلا میزان پروتئین، انواع مواد معدنی و ویتامین های موجود در خوراکی آنها را به دست آورده و فهرست نمایید. این ویتامین ها می تواند شامل ویتامین A، B، C، D، K و انواع مواد معدنی مانند کلیسم، فسفر، منیزیم، آهن، روی، پتاسیم و ... باشد.

ج- قیمت خوراکی ها را محاسبه کنید و در همان فهرست قید نمایید.

د- محدودیت مصرف هر یک از اجزای جیره را در نظر بگیرید.

ه- مقدار رطوبت جیره را در نظر بگیرید.

« آموزش جیره نویسی طیور »

پس از تعیین نوع خوراک، میزان مصرف و محدودیت های آن، اکنون باید روش مورد نیاز برای نوشتن جیره را انتخاب کنید. برای جیره نویسی ۵ روش وجود دارد که عبارتند از:

الف- روش مربع پیرسون:

روش ﻣﺮﺑﻊ ﭘﯿﺮﺳﻮن روش ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در آن اﻣﮑﺎن ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺧﻮراﮐﻬﺎ وﺟﻮد دارد، در اﯾﻦ روش ﻓﻘﻂ ﻣﯿﺰان ﯾﮏ ﻣﺎده ﻣﻐﺬي ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺮژي ﯾﺎ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﯽ ﮔﺮدد. در روش ﻣﺮﺑﻊ ﭘﯿﺮﺳﻮن اﻣﮑﺎن ﻣﺨﻠﻮط ﮐﺮدن دو ﻣﺎده ﻏﺬاﯾﯽ ﯾﺎ دو ﮔﺮوه ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ وﺟﻮد دارد.

ب- روش معادلات جبری:

در این روش جیره نویسی با کمک معادلات ریاضی مانند دو معادله مجهولی صورت می گیرد، یعنی ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دو ﻣﻨﺒﻊ ﻏﺬاﯾﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ باشد و ﻓﻘﻂ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﯾﮏ ﻣﺎده ﻣﻐﺬي را در آن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ از دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ دو ﻣﺠﻬﻮﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده نماییم.

ج- روش ماتریکس:

هنگامی که چند معادله چند مجهولی داشته باشیم، با استفاده از ماتریکس می توان معادلات را حل نمود و به بهترین جیره غذایی برای پرنده دست یافت.

د- روش آزمایش و خطا:

این روش نیز همانطور که از نامش پیداست، پرورش دهنده با تنظیم دستی جیره غذایی و آزمایش و مقایسه میزان رشد پرنده در یک با دوره دیگر به بهترین جیره برای پرنده دست می یابد.

ه- روش کامپیوتری:

اﻏﻠﺐ داﻣﭙﺮورﯾﻬﺎ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮراك دام و ﻃﯿﻮر در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺟﯿﺮه ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدل و ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻗﯿﻤﺖ از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده می کنند. در ایران ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ وجود داﻣﭙﺮورﯾﻬﺎ و ﻣﺮﻏﺪارﯾﻬﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ، از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ در ﺗﻬﯿﻪ ﺟﯿﺮه ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﺪود اﺳﺘﻔﺎده می شود. ﻣﺰﯾﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎري از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺑﺸﺮ را ﺣﺬف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎر ﺳﺮﻋﺖ ﻣﯽ بخشد.

با توجه به اختلافات موجود در بین روش های جیره نویسی، اگر شخص بطور صحیح از روش های جیره نویسی استفاده نماید نتیجه ﻫﺮ ﭘﻨﺞ روش ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﻢ خواهد بود. هدف از نوشتن جیره برای پرندگان تقلیل میزان هزینه ها در عین تامین حداکثر احتیاجات غذایی پرنده می باشد. قبل از اقدام به جیره نویسی باید حتما اطلاعات کافی مانند دستگاه گوارش، چگونگی هضم و جذب و متابولیسم غذایی و ... را در مورد پرنده خود داشته باشید.

با آگاهی از اطلاعات کامل تغذیه ای در مورد پرنده و به کار بردن صحیح یکی از روش هایی جیره نویسی، شخص قادر خواهد بود تا بر اساس شرایط موجود بهترین جیره ممکن را برای پرنده تنظیم نماید.

« جیره نویسی مرغ »

به عنوان مثال چند ماده غذایی مانند گندم، کنجاله سویا، پودر ماهی، دانه ارزن، جو را در نظر بگیرید، ماده ای میزان کمتری مواد پروتئینی و مواد معدنی را داشته باشد و از قیمت بالایی نیز برخوردار باشد، صرفه اقتصادی نخواهد داشت، بنابراین بهتر است در جیره غذایی از آن استفاده نشود یا به صورت محدود استفاده می شود و بالعکس یک ماده غذایی سرشار از انواع پروتئین ها و ویتامین ها که دارای قیمت پایینی نیز باشد باید حتما به مقدار خیلی زیاد در جیره غذایی مورد استفاده قرار گیرد.

بدین ترتیب می توان با صرف کمترین هزینه بهترین جیره غذایی را برای پرنده در نظر گرفت و از صرف هزینه های اضافی جلوگیری به عمل آورد.